خطر بزرگ فرونشست زمین در دشت ورامین/ افت شدید سطح آب ادامه دارد

به گزارش خبرنگار مهر، دشت ورامین از دیرباز به عنوان یکی از کانون ها و قطب های تولید محصولات کشاورزی در استان تهران به حساب می آمده به همین خاطر پتانسیل این دشت در بخش کشاورزی غیر قابل کتمان است.

در طول دهه های اخیر با گسترش فعالیت های کشاورزی در دشت ورامین، میزان مصرف آب از سفره های زیرزمینی افزایش قابل توجهی پیدا کرد، در حالی که این برداشت ها بدون هیچ مبنای علمی صورت می گرفت.

برداشت فراوان و غیرمجاز از سفره های آب زیرزمینی، سبب فرونشست دشت ورامین طی سال های اخیر شده و این امر طی چند سال گذشته ابعاد جدیدتری به خود گرفته است.

بلااستفاده ماندن نیمی از اراضی قابل کشت دشت ورامین به علت کم آبی

فرونشست بیش از ۷۰۰ کیلومترمربع از دشت ورامین باعث ایجاد حفره های چندصد متری در برخی نقاط این دشت شده و این دشت را در خطر نابودی قرار داده است.

امروز متأسفانه ایران از ۸۵ درصد منابع آب تجدیدپذیر استفاده می کند و این امر کشورمان را در جایگاه بحران قرار داده و مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی را بیش از گذشته به همگان یادآور می شود.

فرونشست زمین به علت استفاده بی رویه از سفره های زیر زمینی

دشت ورامین یکی از دشت های وسیع کشور است که با وسعتی بیش از ۱۳۰ هزار هکتار دارای ۸۰ هزار هکتار اراضی قابل کشت است که روند استفاده بی رویه از سفره های زیرزمینی و ایجاد بحران خشکسالی و کمبود آب، سبب شده تا بیش از نیمی از اراضی قابل کشت این منطقه بدون استفاده باقی بماند.

استفاده بی رویه از سفره های آب زیرزمینی سبب ایجاد حفره های عمیقی شده که برخی از این گودال ها قابل اندازه گیری نیستند و با توجه به نزدیک بودن به خط راه آهن می تواند ضربات جبران ناپذیری به همراه داشته باشد.

افت ۱۵ متری سطح آب دشت ورامین طی ۱۳ سال گذشته

در خردادماه امسال بود که خسرو ارتقایی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان تهران از فرونشست بیش از ۷۰۰ کیلومترمربع از اراضی شهرستان‌های ورامین پیشوا و پاکدشت خبر داد.

وی با اعلام هشدار نسبت به فرونشست اراضی دشت ورامین اظهار داشت: در دشت ورامین طی ۱۳ سال گذشته، ۱۵ متر سطح آب افت کرده است که در مقایسه با سال ۵۰، این افت سطح آب بیش از یکصد متر است که باعث شده است آب از دسترس مردم خارج و برای دستیابی به آب لازم است که چاه‌ها کف‌شکنی شود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان تهران افزود: به منظور مقابله با برداشت بی‌رویه آب، سالانه ۴۰۰ حلقه چاه آب که جدید حفر شده‌اند بسته می‌شود اما این فعالیت باتوجه به حجم وسیع مشکل جوابگو نیست.

فرونشست زمین در ورامین ادامه دارد

ارتقایی ادامه داد: فرونشست دشت ورامین و شهریار به دلیل افزایش میزان برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی طی ۴۰ تا ۵۰ سال و چاه‌های غیرمجازی که در دهه اول پس از پیروزی انقلاب حفر شده و کماکان نیز ادامه دارد به وجود آمده است.

وی اضافه کرد: اگر این پدیده به تأسیسات زیربنایی مانند راه‌آهن، راه‌ها، دکل‌های برق و خانه‌های روستایی و شهری برسد، خطرات و خسارات بسیاری را به بار می‌آورد و موجب ایجاد ناپایداری در سازه می‌شود.

ایجاد درزهایی که نشان دهنده پایان عمر آبخوان ها است

در خردادماه امسال موج بازدیدها از دشت ورامین و اراضی این منطقه افزاییش پیدا کرد و هر یک از مسئولان نسبت به برداشت بی رویه آب های زیرزمینی و فرونشست زمین در این منطقه هشدار دادند.

در یکی از این بازدیدها مدیر دفتر حفاظت منابع آب استان تهران اظهار داشت: به دلیل افزایش میزان بهره بردای آب از سفره های زیر زمینی، وزن طبقات بر فشار آبخوان می چربد و سبب می شود تا آب از خلل فرج خاک خارج شده و تراکم لایه رسی که ضخامت ۴ تا ۱۰ متری دارد در قسمت رویی تغییر یافته و در سطح زمین ایجاد درز و شکاف نماید.

مصطفی دهقان گفت: ایجاد درز و شکاف در سطح زمین نشان از پایان عمر آبخوان دارد و در این صورت سفره آب زیر زمینی تغذیه پذیری خود را از دست داده و بارش باران و تغذیه مصنوعی نیز باعث حیات مجدد آن نمی شود.

روز گذشته نیز جمعی از مسئولان شهرستان پیشوا با حضور در محل فرونشست زمین در پیشوا بر جلوگیری هر چه سریعتر این موضوع تأکید و حفر چاه های آب غیرمجاز را یکی از عوامل اصلی فرونشست زمین عنوان کردند.

ضرورت استفاده از روش های نوین آبیاری با توجه به بحران کم آبی

محمدحسین تاجیک در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به تأثیر کم آبی و فرونشست دشت ورامین در بخش کشاورزی این شهرستان اظهار داشت:  شهرستان ورامین از دیرباز دارای ظرفیت ها و پتانسیل های ویژه و فراوانی در بخش کشاورزی بوده و هست.

رییس جهاد کشاورزی شهرستان ورامین افزود: امروز کمبود منابع آبی و بحران آب موجود سبب شده است تا از تمامی توان و ظرفیت دشت ورامین در بخش کشاورزی استفاده نشود.

وی ادامه داد: امروز کشاورزان این منطقه به دلیل کمبود منابع آبی چاره ای جز استفاده از روش های نوین آبیاری که با کم ترین میزان مصرف آب بیشترین استفاده و بهره وری را به دست می آورند ندارند.

این مسئول اضافه کرد: خوشبختانه طی سال های اخیر کشاورزان بیشتری به سمت استفاده از روش های نوین آبیاری روی آورده اند اما باید همه فعالان این عرصه برای جلوگیری از هدر رفت آب، از شیوه های مدرن برای آبیاری زمین های کشاورزی خود استفاده کنند.

علیرضا کارگری نیز در گفتگو با خبرنگار مهر در این زمینه با اشاره به هدر رفتن آب در بخش کشاورزی اظهار داشت: با توجه به کمبود منابع آبی در کشور، هدر رفت آب در بخش کشاورزی قابل قبول نیست.

مدیر شرکت آب و فاضلاب جنوبشرق استان تهران افزود: راندمان آب در بخش کشاورزی کم تر از ۴۰ درصد است و این موضوع مشکلات فراوانی را در حوزه آب ایجاد می کند و استفاده از شیوه های آبیاری نوین و کم مصرف یک ضرورت انکار ناپذیر در بخش کشاورزی محسوب می شود و باید این موضوع مورد توجه همه فعالان بخش کشاورزی قرار بگیرد.

گفتنی است روز گذشته حسن زحمتکش از مسئولان وزارت نیرو در سخنانی که بر روی خروجی خبرگزاری مهر نیز قرار گرفت اظهار داشت: دشت ورامین یکی از مهم‌ترین دشت‌های استان تهران است که برداشت‌های بی رویه و حفر چاه‌های غیرمجاز در این دشت، سبب ایجاد پدیده فرونشست شده است.

وی با اشاره به اینکه فرونشست در دشت ورامین به ویژه در مناطق جنوبی آن تا دو متر نیز می‌رسد، گفت: مکانیسم این پدیده باید شناخته شود و بر اساس مصوبات شورای عالی آب این وظیفه بر عهده سازمان زمین‌شناسی کشور گذاشته شده تا با بررسی و مطالعه دقیق آن، بتوان راهکارهای مناسبی را برای کاهش سرعت گسترش فرونشست اندیشید.

خبرنگار: سیدمحمد حسن محمودی