درحالیکه گذشت زمان می‌رفت تا زلزله 5.2 ریشتری 29 آذر ماه تهران را به دست فراموشی بسپارد، زلزله دیشب تلنگر دوباره‌ای بود برای یادآوری احتمال وقوع زلزله دیر یا زود در تهران!

آنگونه که مهدی زارع عضو هیات علمی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی گفته است زلزله ورامین نشانگر فعال بودن گسل ایوانکی دارد، گسلی که سابقه زلزله های مخرب تاریخی را در کارنامه خود ثبت کرده است. البته بر اساس این رخداد هیچ استنتاجی مبنی بر احتمال وقوع یا غیر محتمل بودن یک زلزله در تهران نمی توان گرفت. گسل ایوانکی در تاریخ 17 آبان ماه 88 و سوم اسفند ماه 89 دو زلزله با بزرگای 4 ریشتر را نشان می دهد، گسلی که انتهای شمال غربی آن به منطقه 15 تهران می رسد و توان ایجاد لرزه‌ای تا بزرگای 7.5 ریشتر را دارد. این گسل سابقه رخداد زمین لرزه های تاریخی را دارد و به احتمال زیاد زلزله های تاریخی 743 و 855 میلادی که ری را ویران کرد با حرکت این گسل رخ داده است.

در 23 مرداد ماه 94 ساعت 2:01 بامداد بامداد نیز زلزله ای به بزرگی 2.8 ریشتر منطقه ایوانکی را لرزاند این زلزله تا ساعت 15 همان روز 5 پس لرزه داشت،: زلزله احتمالی در گسل ایوانکی با حداکثر توان لرزه زایی آن(7.5 ریشتر) می‌تواند جمعیتی بالغ بر ٢.٥ میلیون نفر را در جنوب شرق تهران تحت تأثیر قرار دهد.

خطر یک زلزله قوی محتمل برای تهران

جمیله واشقانی فراهانی دکترای زلزله شناسی مهندسی نیز در این باره می‌گوید: گسل هاي فعالي مانند گسل ايوانكي و گسل پيشوا و كهريزك در جنوب البرز و شمال فلات ایران مرکزی زمین لرزه های بزرگ تاریخی را نشان داده اند و نمايانگر خطر یک زلزله قوی محتمل برای تهران است. گسل ایوانکی به لحاظ زمین ساختی گسلی فعال و لرزه‌زا است و رخداد زلزله احتمالی توسط این گسل با توان حداکثری آن (بزرگای 7 یا 7.5) قادر است جمعیت زیادی را در منطقه مورد تهدید قرار دهد. بنابراین با توجه به پیشینه تاریخی منطقه و وقوع زلزله تاریخی مهم سال ٣٢٠ قبل از ميلاد با بزرگاي براورد شده 7.6 در همين پهنه گسله و منطقه ری-ایوانکی را تحت تاثیر قرار داده است.

وضعیت امروز تهران بسیار پیچیده است

با وجود این شواهد علمی و کارشناسی، گفته زارع استاد زلزله شناسی پژوهشگاه بین المللی زلزله به واقع عین حقیقت است که وضعیت امروز تهران بسیار پیچیده است. چرا که تهران امروز در حالی در روز با جمعیت 12.5 میلیون نفری و در شب با 8.9 میلیون نفر روزگار می گذراند که حداکثر ظرفیت 5 میلیون جمعیت را در خود دارد و این در حالیست که تهران را 3 پهنه اصلی گسل محاصره کرده است. پهنه گسل شمال تهران، پهنه گسل جنوب تهران شامل گسل های ایوانکی، کهریزک و گسل های ری.

در داخل شهر تهران نیز گسل نیاوران، گسل طرشت که آن را به نام پردیسان و چیتگر و گسل همت نیز می شناسند، در کنار گسل محمودیه، قیطریه و نارمک و داوودیه، وضعیت تهران را به شکلی عجیب، بغرنج و پیچیده کرده و این درحالیست که در عمل مسئولان جز تشکیل جلسات متعدد و اظهار نظرهای کارشناسی و غیر کارشناسی کاری انجام نمی دهند.

با توجه به تاکید صاحب نظران در خصوص اهمیت گسل های جنوب تهران از جمله گسل ایوانکی بعد از زلزله شریف آباد عده ای از کارشناسان گفته اند که این گسل هیچگونه خطری برای تهران ندارد.

البته این درست که انجام اقدامات اساسی مانند جابجایی پایتخت یا نوسازی بافت های فرسوده زمانبر است اما می توان در کوتاه مدت با راه اندازی سامانه هشدار پیش هنگام زلزله به منظور افزایش امکانات زیر ساختی پایش لرزه تهران، به کاهش ریسک زلزله کمک کرد.

به گفته دکتر زارع استاد زلزله شناسي مهندسي پژوهشگاه بين المللي زلزله؛ “برآورد احتمال رخدادهای لرزه ایی با پایش علمی بر اساس اطلاعات علمی دست اول میسر است و شبکه لرزه نگاری کشور در صورت توسعه و ساماندهی به صورت برخط و تجهیز با دستگاه های مدرن و بر خط مانند سنجشگرهای باند پهن زلزله نگار و شتابنگاری ژئوفیزیکی و ژئودتیک، می‌تواند به برآورد و پیش یابی زلزله های مهم بعدی و تعیین پهنه های پر تنش از نظر رخداد زلزله کمک کند که متاسفانه چنین پایش برخطی با کیفیت بالای علمی در محدوده منظور هنوز انجام نمی شود.”

همواره در هنگام رخدادهایی مانند زلزله، نهادهای مسئول اعلام می‌کنند که مردم به شایعات توجه نکنند، این گفته صحیح است اما باید دانست برای آنکه مردم به دنبال شایعات نروند باید به آنها اطلاعات دقیق درست و علمی داد. بازار شایعه در هنگام بی‌خبری و ناآگاهی داغ می‌شود. باید با مردم شفاف و بی پرده سخن گفت.